Hemodializa

Hemodializa jest metodą leczniczą, w trakcie której z krwi chorego usuwane są nagromadzone, zbędne substancje, pochodzące głównie z procesu przemiany materii, a także eliminowany jest niepotrzebny nadmiar wody. Dializ wymagają osoby, cierpiące na niewydolność nerek - organu, który jest specyficznym systemem filtracyjnym organizmu człowieka.

Hemodializa, jak i dializa otrzewnowa, przeprowadzana jest już od połowy lat 40. XX wieku. Od 1960 roku stała się standardową terapią, wykonywaną na całym świecie. Zabiegi dializacyjne zastępują pracę nerek, ale ich nie leczą. Dializa chorych organów konieczna jest przez całe życie, chyba że dojdzie do wymiany narządu, podczas procesu transplantacji. W systemie leczenia wykorzystuje się sztuczną nerkę, tzw. dializator,  zbudowany na zasadzie filtra, składającego się z tysięcy bardzo cienkich rurek, które pozwalają na przepływ, poprzez kanaliki, krwi chorego. Wokół rurek znajduje się specjalnie dobrany chemicznie płyn dializacyjny, który wchłania niepotrzebnie nagromadzone substancje, a następnie są one z tym płynem wydalane z organizmu. Nadmiar wody usuwany jest za pomocą zwiększonego ciśnienia wewnątrz rurek, podczas procesu zwanego ultrafiltracją.

Aby hemodializa mogła zostać przeprowadzona, a krew pacjenta zdołała dotrzeć do dializatora, chory musi dysponować odpowiednim dostępem do naczyń krwionośnych. Zazwyczaj, takie dojście do obiegu krwi pacjenta, dokonuje się poprzez drobny zabieg chirurgiczny na ręce lub nodze chorego. Dostęp naczyniowy musi być wykonany odpowiednio wcześniej, zazwyczaj kilka miesięcy przed przystąpieniem do dializowania. Możliwe są trzy metody stworzenia dostępu naczyniowego u chorego:

1. Przetoka tętniczo-żylna z własnych naczyń – uzyskanie dostępu następuje, dzięki chirurgicznemu połączeniu tętnicy z żyłą. Zwykle taką przetokę wykonuje się na przedramieniu ręki niedominującej, bardzo rzadko ma to miejsce na ramieniu. Hemodializa w tym przypadku polega na wkłuciu dwóch igieł w naczynia przetoki tętniczo-żylnej tak, aby jedną płynęła krew do dializatora, a drugą, już oczyszczona, wracała do krwioobiegu.

Zalety takiego połączenia:

• dłuższe działanie,
• mniejsze ryzyko zakażeń,
• doskonały przepływ krwi,
• mniejsze prawdopodobieństwo zablokowania;

Wady:

• dłuższy okres dojrzewania po operacji,
•  podłączenie poprzez wkłucie dwóch igieł;

2. Sztuczna przetoka tętniczo-żylna – stosuje się ją, gdy naczynia krwi nie są odpowiednie do wykonania przetoki, wtedy to wszczepia się pomiędzy tętnicę a żyłę odcinek sztucznego naczynia, o różnej długości. Naczynie to (graft) ma postać elastycznej, miękkiej rurki, do której wkłuwa się igły dializacyjne. Sztuczna przetoka powoduje większą ilość powikłań w postaci zwężenia, zakrzepu czy zakażenia i stosuje się ją tylko wtedy, gdy naturalny sposób połączenia naczyń nie jest możliwy.

Zalety takiego połączenia:

• działa dłużej niż cewnik,
• doskonały przepływ krwi;

Wady:

• dłuższy okres dojrzewania,
• podłączenie do dializatora poprzez wkłucie igieł,
• większe ryzyko zakażeń;

3. Cewnik naczyniowy – zakłada się go osobom, które z różnych przyczyn nie mogą skorzystać z żadnej ww. przetoki. Cewnik, w postaci elastycznej rurki o dwóch kanałach, wszczepia się choremu najczęściej w okolicach klatki piersiowej. Jeden koniec cewnika znajduje się w dużej żyle, niekiedy koło serca, natomiast drugi koniec wychodzi na zewnątrz ciała pacjenta.

Zalety takiego połączenia:

• można od razu używać,
• dializa nie wymaga wkłuwania igieł;

Wady:

• większe ryzyko zakażenia,
• może ulec zablokowaniu,
• należy zachować ostrożność podczas kąpieli i ogólnej higieny;

Każde leczenie hemodializami zazwyczaj trwa nie mniej, niż 4 godziny i jest prowadzone 3 razy w tygodniu. Czas poświęcany na dializowanie, zależy od ciężaru ciała pacjenta, dobrej przetoki o dużym przepływie, pracy nerek chorego, ilości zgromadzonych płynów od ostatniego zabiegu, a także od ilości toksyn w organizmie czy rodzaju stosowanego dializatora.

Powikłania, jakie mogą wystąpić w wyniku hemodializ, to anemia, skurcze, suchość i świąd skóry oraz utrata masy ciała. Jeśli chodzi o powikłania długoterminowe, to może wystąpić u chorego depresja, osłabienie funkcji seksualnych, nieprawidłowa regeneracja kości i ból z tym związany. Bardzo ważna jest odpowiednia higiena oraz badanie przetoki tętniczo żylnej, na temat którego niezbędne informacje chory uzyska w placówkach dializujących, od lekarzy oraz pielęgniarek tam pracujących.

Niewydolność nerek nie jest chorobą, którą można wyleczyć, niestety jest chorobą śmiertelną. Dializy pozwalają choremu na w miarę normalne życie.